کاربرد میکروسکوپ الکترونی (SEM و EPMA) در تشخیص پلی¬مورف¬های سیلیکا استی¬شوئیت و تریدمیت
رقیه ذبیحی، کارشناس ارشد زمینشناسی اقتصادی، کارشناس میکروسکوپ الکترونی، مرکز تحقیقات فراوری مواد معدنی ایران
كاظم قليزاده، كارشناس ارشد زمينشناسي اقتصادي، کارشناس میکروسکوپ الکترونی، مركز تحقيقات فرآوري مواد معدني ايران
امیر امام جمعه، كارشناس ارشد زمينشناسي اقتصادي،
حشمت اله قاصد، کارشناس ارشد فراوری مواد معدنی
چكيده :
یکی از مباحث مهمی که در شناسایی سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی مطرح هست غیر تخریبی بودن روشهای شناسایی میباشد كه در کنار روشهای معمول، در شناسایی دقیقتر سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی مورد استفاده وسيع قرار ميگيرد. دستگاههای EPMA و SEM از روشهای غیرتخریبی برای آنالیز کیفی و کمی عناصر تشکیل دهنده سنگ استفاده ميكنند که بر اساس اندازه گیری طول موج و شدت طیفهای شاخص X-ray صورت میگیرد. نتايج كيفي به صورت تصاوير الكترونهاي برگشتي (BSE)، الكترونهاي ثانويه (SE) و نقشههاي عنصري و نتايج كمي به صورت آناليز عنصري ارائه ميشود.
با توجه به نحوه آناليز اين دستگاهها، ميتوان علاوه بر شناسايي كانيها، از آنها براي تشخيص پليمورفهاي مختلف اقدام كرد. در مواردي كه نتايج آناليز عنصري براي كانيهاي پلي مورف مشابه است تصاوير الكتروني كمك شاياني به تشخيص پلي مورفهاي يك كاني ميكند از جمله اين موارد ميتوان به تفكيك پليمورفهاي سيليس اشاره كرد. تاکنون فرمهای مختلفی از کانیهای گروه سیلیس با فرمول SiO2 شناخته شدهاند. استیشوئیت و تریدمیت از پلیمورفهاي SiO2 هستند که به ترتيب در فشار بالا و حرارت بالا تشکیل میشوند. با استفاده از تصاویر 2بعدی و 3بعدی الكتروني ميتوان مورفولوژی، سطح شکست و عارضههای بسیار کوچکی مانند ادخالهای جامد و مایع، شکستگیهای بسیار ریز، که با میکروسکوپهای گوهرشناسی قابل تشخيص نيستند را نيز مشاهده نمود، و هر نقطه از سطح نمونه در مقياس چند ميكروني، آنالیز نقطهای و یا بالک انجام داد و با استفاده از طیف به دست آمده ترکیب آن نقطه را بدست آورد.
كليد واژه ها: میکروسکوپ الکترونی، پلیمورف، تریدمیت، استیشوئیت